حواله سپا چیست و چه کاربردهایی دارد؟

سپا (SEPA) که مخفف عبارت Single Euro Payments Area به معنای “منطقه پرداخت یکپارچه یورو” است، یک ابتکار بانکی است که برای تسهیل و استانداردسازی پرداخت های یورویی در داخل منطقه اقتصادی اروپا و برخی کشورهای دیگر طراحی شده است. از نظر عملکرد، سپا را می توان مشابه سیستم شتاب و شاپرک ایران توصیف کرد، با این تفاوت که شتاب و شاپرک در محدوده جغرافیایی ایران عمل می کنند و سپا در کشورهای اروپایی فعال است.

سپا چیست؟ چه زمانی ایجاد شد؟ چه سازمانی آن را اداره می کند؟

سپا در سال 2008 به طور رسمی معرفی شد و توسط بانک مرکزی اروپا (ECB) و کمیسیون اروپا مدیریت و نظارت می شود. این سیستم به منظور ایجاد یک بازار واحد برای پرداخت های یورویی طراحی شده است، به طوری که پرداخت های داخلی و بین المللی در منطقه سپا بدون تفاوت در هزینه و زمان انجام شوند.

چه کشورهایی عضو منطقه سپا هستند؟

منطقه سپا شامل کشورهای زیر است:

•  27 کشور عضو اتحادیه اروپا (EU).
• 3 کشور عضو EFTA: ایسلند، لیختن اشتاین، نروژ.
• سوئیس و موناکو نیز به عنوان کشورهای وابسته به سپا فعالیت می کنند.

این منطقه به طور کامل از یورو به عنوان ارز اصلی برای تراکنش ها استفاده می کند.

انواع تراکنش های سپا و زمان و هزینه هر کدام

1. SEPA Credit Transfer (SCT)

• کاربرد: انتقال عادی یورویی بین حساب های بانکی.

• زمان: 1 روز کاری.

• هزینه: رایگان یا کم هزینه (معمولاً زیر 1 یورو).

2. SEPA Instant Credit Transfer (SCT Inst)

• کاربرد: انتقال فوری یورویی.

• زمان: کمتر از 10 ثانیه.

• هزینه: 1 تا 5 یورو (بسته به بانک).

3. SEPA Direct Debit (SDD)

• کاربرد: برداشت خودکار برای قبوض یا اشتراک ها.

• زمان: 1 تا 2 روز کاری.

• هزینه: معمولاً رایگان برای مشتریان نهایی.

انتقال یورو در خارج از منطقه سپا چگونه است؟

سپا تنها برای ارز یورو و تنها در صورتی کاربرد دارد که کشور مبدا و مقصد هر دو در محدوده سپا باشند و اگر ارز یورو نباشد و یا اینکه حداقل یکی از کشورهای مبدا و مقصد خارج منطقه سپا باشد، دیگر حواله سپا کاربردی ندارد و باید از حواله سوئیفت به جای سپا استفاده کرد.

همانطور که در مقایسه سپا و سوئیفت ذکر شد، زمان و هزینه انتقال از طریق سپا کمتر از سوئیفت است. به همین علت برخی از بانک ها سعی کرده اند با تاسیس شعباتی در اتحادیه اروپا خدمات خود را در انتقال بین الملل بهبود داده و برای نقل و انتقال با یک سر در محدوده سپا از حواله سپا به جای سوئیفت استفاده کنند. همچین برخی واسطه های مالی مانند Wise یا Revolut نیز امکان انتقال یورویی با هزینه کمتر را ارائه می دهند.

نحوه کارکرد سپا و تفاوت آن با سوئیفت

سپا:

•  محدوده جغرافیایی: محدود به منطقه سپا.
• واسطه ها: سیستم های تسویه مرکزی مانند TARGET2 و STEP2.
• زمان: سریع تر (1 روز یا فوری).
• هزینه: کمتر.

سوئیفت:

• محدوده جغرافیایی: جهانی.
• واسطه ها: بانک های واسطه (حساب های نوسترو و ووسترو).
• زمان: طولانی تر (1 تا 5 روز).
• هزینه: بیشتر.

اگر قصد انجام حواله سپا یا سوئیفت به کشورهای مختلف را دارید، می توانید از خدمات صرافی ریال در این زمینه استفاده کنید. حواله به چین، حواله به کانادا، حواله به آمریکا و حواله سپا به اروپا جز محبوب ترین سرویس های ما هستند.

چه سازمانی نقش واسطه تسویه حساب بانک ها را انجام می دهد؟

سیستم های TARGET2 و STEP2، که توسط EBA Clearing و بانک مرکزی اروپا مدیریت می شوند، نقش واسطه تسویه حساب بانک ها را در تراکنش های سپا ایفا می کنند.

•  TARGET2: برای تراکنش های بزرگ و فوری.
•  STEP2: برای پردازش تراکنش های دسته ای سپا.

برای انجام حواله سپا به چه اطلاعاتی نیاز است؟

1. شماره حساب بانکی بین المللی (IBAN).
2. کد شناسایی بانک (BIC یا SWIFT Code).
3. نام کامل گیرنده حساب.
4. مبلغ انتقال.
5. توضیحات اختیاری برای پرداخت.

همه کشورهای منطقه سپا از IBAN به عنوان شناسه یکتای شماره حساب استفاده می کنند و ایبان برای انجام تراکنش ها اجباری است و بجز چند بانک کوچک که هنوز از سیستم های قدیمی استفاده می کنند نیازی به کد BIC دیگر نیست.

مقایسه آماری انتقال یورو از طریق سپا و از طریق سوئیفت

متاسفانه ما با جستجوهایی که انجام دادیم نتوانستیم میزان انتقال یورو از طریق سپا و یا سوئیفت را بدست آوریم و بتوانیم آمار مستندی از این آمارها ارائه دهیم. در عوض با حدس و گمان و تحلیل مقایسه ای از نظر تعداد و حجم مقایسه انجام می دهیم:

• از نظر تعداد: قطعا تعداد تراکنش های سپا بیشتر است چرا که تقریبا اکثر تراکنش های شخصی و کوچک مانند خرید ها و پرداخت قبوض و … در محدوده سپا، از سیستم سپا استفاده می کنند ولی سوئیفت فقط برای کارهای تجاری بین المللی است و در داخل محدوده سپا، به علت هزینه و زمان بیشتری که دارد نمی تواند با سپا رقابت کند.
• از نظر حجم: می توانند رقابت نزدیکی با هم از نظر حجم تراکنش ها داشته باشند. از آنجاییکه معمولا سوئیفت یورویی برای مبادلات تجاری کاربرد دارد و معمولا حجم این تراکنش ها خیلی بالاتر از تراکنش های روزانه و شخصی است، رقابت سپا و سوئیفت دلاری می تواند نزدیک باشد. مبادلات تجاری بین دو کشور در محدوده سپا از طریق سپا و مبادلات تجاری یورویی که حداقل یک سر آن خارج محدوده سپا باشد از طریق سوئیفت انجام می شود.

سیستم های تسویه داخلی کشورها

بسیاری از کشورهای اروپایی علاوه بر سپا، سیستم های تسویه داخلی خود را نیز دارند که برای تراکنش های محلی استفاده می شوند، مانند:

آلمان: Giropay.

فرانسه: Cartes Bancaires.

ایتالیا: PagoPA.

این سیستم ها معمولاً ارزان تر و سریع تر برای تراکنش های داخلی هستند، اما توانایی رقابت با سپا در پرداخت های بین المللی را ندارند. همچنین با راه اندازی سیستم SCT Inst سپا در برخی از تراکنش ها در محدوده داخل کشوری، باز هم سپا به سیستم های داخلی کشورها ترجیح داده می شود.

نتیجه گیری

سپا به عنوان یک سیستم پرداخت یکپارچه، امکان انجام تراکنش های یورویی را سریع تر، ارزان تر و ساده تر کرده است. این سیستم با استفاده از زیرساخت های پیشرفته ای مانند TARGET2 و STEP2، تسویه حساب های بین بانکی را بهبود بخشیده و نقش کلیدی در یکپارچگی اقتصادی اروپا ایفا می کند. در عین حال، فناوری های جدید مانند بلاک چین و ریپل می توانند در آینده چالش هایی برای این سیستم ایجاد کنند.